abbr, acronym: Mallongigoj «

abbr signifas, ke la enhavo estas mallongigo (ekz. “UEA”, “ktp.”, “FTP”).

acronym signifas, ke la enhavo estas akronimo (vorto konsistanta el la komencliteroj de kompleksa nomo, ekz. “SAT”, “Unesko”, “aidoso”).

En tiaj elementoj oni povas uzi title-atributon, kiu donas la plenan formon de la mallongigo aux akronimo. Jen ekzemploj:

<p>
<acronym title="Tutmonda Esperantista Junulara
Organizo">TEJO</acronym> agas por la samaj celoj kiel
<abbr title="Universala Esperanto-Asocio">UEA</abbr>,
specife inter la junularo.
</p>

Multaj TTT-legiloj montras la enhavon de tia title-atributo, se oni musumas sur la elemento.

Noto: Ne cxiam estas tute klare, kio estas akronimo, kaj kio estas “nura” mallongigo. Gxenerale, kiam oni elparolas la aferon kiel propran vorton, temas pri akronimo. Ekz. oni normale legas “TEJO” kiel vorton (“tejo” kun akcento je “e”), dum oni normale legas “UEA” kiel tri liternomojn (kiel tri apartajn vortojn). Sed pri la gxusta distingo inter abbr kaj acronym ecx TTT-sperteguloj foje disputas inter si.

blockquote

La elemento blockquote montras, ke la enhavoteksto estas (iom longa) citajxo. blockquote estas bloka elemento, kiu do prezentigxas kiel aparta bloko de teksto en TTT-legilo (kun linirompo antauxe, kaj linirompo poste, kaj kutime kun iom da desxovo de la maldekstra margxeno). Ene de blockquote oni tamen devas meti la tekston en unu aux pli da p-alineoj:

<p>Jen citajxo el prelego de Claude Piron okaze de kunveno
en Cully, Svislando, en septembro 1994:</p>

<blockquote
cite="http://www.helsinki.fi/~jslindst/piron_raumo.html">

	<p>la Manifesto de Rauxmo, laux mia vidpunkto,
	preteratentas gravan aspekton de esperanto, t.e.,
	la rolon, kiun gxi povas ludi en la mondo por
	elimini multajn suferojn aux kulture dangxerajn
	situaciojn, kiujn la du aliaj sistemoj, la
	burokrata kaj la sovagxkapitalisma, konstante
	pligravigas.</p>

	<p>[...]</p>

	<p>Mi kredas, ke la esperantistoj havas
	respondecon tiurilate. Ili estas en la situacio de
	kuracisto, kiu scias pri metodo povanta malpezigi
	suferon : li havas la respondecon diskonigi gxin,
	ecx se liaj fortoj estas minimumaj, ecx se la socio,
	pro sia natura inerteco, pro la forto de la
	egoismaj interesoj, aux pro timoj vivantaj,
	nekonsciate, funde de la psiko, kontrauxas lin per
	intensa rezisto.</p>

</blockquote>

<p>Surbaze de tiu metaforo, oni povas diri ke la
"esperantistoj" havas kuracilon, sed ili uzas gxin nur
egoisme kiel drogon por la propra gxuo (por sxvebi inter
verdaj nuboj).</p>

Rimarku, ke mi aldonis cite-atributon al la komenca marko de la blockquote-elemento. Tia cite-atributo montras per Interreta adreso, kie oni povas trovi la originan dokumenton, el kiu la citajxo venas. (Ekzistas ankaux elemento nomata cite, vidu cxi-poste.)

Noto: Multaj misuzas blockquote simple por krei aldonan margxenon cxe teksto, kiu tute ne estas citajxo. Ne imitu tion. Se oni volas plian maldekstran margxenon de alineo, kiu ne estas citajxo, oni indiku tion en stilfolio per la eco “margin-left”.

q

Ankaux la elemento q montras citajxon, sed q estas pli tauxga por mallongaj citajxoj, kiuj aperu ene de kuranta teksto. q estas nebloka elemento:

<p>
Ili salutis min per
<q lang="en" xml:lang="en">Good morning!</q>.
</p>

Pro tio, ke la citajxo estas en la Angla lingvo, mi aldonis la atributojn lang kaj xml:lang.

Bedauxrinde estas praktikaj problemoj pri q-elementoj, cxar tre multaj legiloj tute ne rekonas tiun elementon, aux traktas gxin malgxuste. Principe la legiloj auxtomate montru citilojn antaux kaj post q-elemento, sed legilo, kiu tute ne rekonas q-elementojn, montras nur la nudan tekston sen citiloj. Tio fusxas la aperon de tia citajxo, kiu prefere estu ene de citiloj. Se oni mem aldonas citilojn, la apero ecx pli fusxigxas, sed tiam en legiloj, kiuj gxuste traktas q-elementojn: la rezulto estas duoblaj citiloj.

Pro tiu problemo, kaj ankaux pro aliaj kialoj, iuj spertuloj opinias, ke oni prefere ne uzu q-elementojn, sed simple skribu citilojn rekte en la teksto. Se oni bezonas indiki la lingvon de la citajxo, oni uzu por tio ekz. “span”-elementon:

<p>
Ili salutis min per
<span lang="en" xml:lang="en">"Good morning!"</span>.
</p>

Versxajne estas pli bone skribi tiel, evitante la uzon de q-elementoj.

cite «

Per la elemento cite oni ne rekte citas, sed nur referencas ian fonton per gxia nomo (aux eble per ia mallongigo aux per la nomo de gxia verkinto):

<p>Mi ankaux multe cxerpis el <cite>La Nova Plena Ilustrita
Vortaro de Esperanto</cite>.</p>

cite-elementoj estas ofte prezentataj per kursiva stilo en TTT-legiloj.

(Ne konfuzu la elementon cite kun la atributo cite menciita cxi-antauxe.)

b

b signifas “grasa stilo”: <p>Mi presis tion <b>grase</b>.</p>

Se oni celas fortan emfazon, oni uzu strong, kiu plej ofte prezentigxas per grasa stilo: <p>Memoru <strong>neniam</strong> fari tion!</p>.

Oni ankaux povas uzi span kun klasnomo, kaj krei stilfolian regulon, kiu indikas grasan stilon.

i

i signifas “kursivo”: <p>Mi presis tion <i>kursive</i>.</p>

Se oni celas emfazon, oni uzu em, kiu plej ofte prezentigxas per kursiva stilo: <p>Memoru <em>ne</em> fari tion!</p>.

Se temas pri io, por kio ekzistas aparta XHTML-elemento, oni uzu tiun elementon, eventuale kun aldona stilfolia regulo, kiu proponas kursivan prezenton. Se temas ekzemple pri referenco al ia verko, oni uzu cite-elementon.

Oni ankaux povas uzi span kun klasnomo, kaj krei stilfolian regulon, kiu indikas kursivan stilon.

tt

tt signifas “teletajpa stilo” (= fikslargxa tiparo): <p>Mi presis tion <tt>fikslargxe</tt>.</p>

Principe estas pli bone uzi ekzemple span kun klasnomo, kaj krei stilfolian regulon, kiu indikas uzon de fikslargxa tiparo. Sed se iam la uzo de fikslargxa tiparo estas tiom grava, ke oni nepre volas, ke tia stilo estu uzata ankaux en TTT-legiloj, kiuj ignoras stilfoliojn, oni eble povas tamen uzi tt.

(Ekzistas ankaux kelkaj sencohavaj XHTML-elementoj, kiuj ofte estas prezentataj per fikslargxa tiparo en TTT-legiloj: code, samp, kbd kaj var. Tiuj elementoj estas tre specialaj. Ili indikas, ke temas pri komputila kodo aux simile. Ne estas pliaj klarigoj pri ili en tiu cxi kurso.)

sub kaj sup

sub signifas “skribita kiel suba indico, en malsupra pozicio”.

sup signifas “skribita kiel supra indico, en supra pozicio”.

Kvankam sub kaj sup havas prezentajn signifojn, ili ne estas cxiam sensencaj. Ekz. en kemiaj formuloj, en matematikaj esprimoj, kaj en iaj mallongigoj, tia skribo en supra aux malsupra pozicio indikas certan signifon, kaj oni ne povas forigi tiun skribomanieron sen detrui la signifon. sub kaj sup tial estas ofte tute uzindaj:

<p>
H<sub>2</sub>O, E = mc<sup>2</sup>, 
<span lang="fr" xml:lang="fr">M<sup>lle</sup> Dupont</span>.
</p>

Tiu kodo prezentigxas jene en via TTT-legilo:

H₂O, E = mc², M^lle Dupont.

big

big signifas “granda teksto”: <p>Mi presis tion <big>grande</big>.</p>

Se temas pri titolo, oni uzu h1, h2 k.t.p. Alie oni uzu span kun klasnomo, kaj krei stilfolian regulon, kiu indikas grandan stilon.

small

small signifas “malgranda teksto”: <p>Mi presis tion <small>malgrande</small>.</p>

Prefere oni uzu span kun klasnomo, kaj krei stilfolian regulon, kiu indikas malgrandan stilon.

Aliaj prezentaj elementoj

Cxi tie vi lernas nur pri Strikta XHTML 1.0. Ekzistas ankaux Transira formo de XHTML 1.0. En tiu formo ekzistas ecx pli da nure prezentaj elementoj kaj atributoj, kiuj restas de antauxaj versioj de HTML, kaj kiuj estas nun oficiale malrekomendataj. Temas pri elementoj kiel font, basefont, center, strike, u k.a. En la Strikta formo de XHTML tiuj elementoj ne ekzistas, kaj oni nepre ne uzu ilin. Precipe evitinda estas la elemento font. Anstatauxe oni uzu stilfoliojn.

Kondicxaj komentoj en Esplorilo «

Mi skribis cxi-antauxe, ke komentoj estas teksto, kiun la TTT-legilo ignoru plene. La TTT-legilo Esplorilo tamen ne cxiam obeas tiun regulon. Oni povas skribi specialajn komentojn, kiujn tiu legilo malignoras kaj anstatauxe traktas kiel kondicxajn instrukciojn. Tial oni parolas pri kondicxaj komentoj.

Jen simpla ekzemplo de tiaj kondicxaj komentoj:

<!--[if IE 8]>
<p>Jen io por Esplorilo 8 sola.</p>
<![endif]-->

Se oni zorge atentas, oni vidas, ke tio principe estas unu sola komento, kiu komencigxas per <!--, kaj finigxas per -->. La meza parto, kiu sxajnas esti XHTML-a p-elemento, tute ne estas p-elemento, sed nura parto de la komenta teksto. La legilo Esplorilo tamen traktas tion kiel kondicxan instrukcion, kiu diras, ke la meza parto estu traktata kiel vera XHTML-kodo, vera p-elemento, se la legilo estas Esplorilo 8 (if = se; IE 8 = Esplorilo 8; endif = fino de la kondicxo). Aliaj versioj de Esplorilo tamen ignoru tiun p-elementon. Kaj legiloj, kiuj tute ne estas Esplorilo, kompreneble plene ignoras la tuton. Gxi ja estas nura komento!

Mi ne klarigos cxi tie detale, kiel funkcias tiaj kondicxaj komentoj (tio estas temo iomege komplika) (detalajn klarigojn de kondicxaj komentoj oni povas tamen trovi en la Angla Vikipedio.), sed mi tamen montros iom komplikan, sed tre utilan kaj ofte uzindan ekzemplon de tiaj komentoj:

<!--[if lt IE 7]>    <body class="ie6"><![endif]-->
<!--[if IE 7]>       <body class="ie7"><![endif]-->
<!--[if IE 8]>       <body class="ie8"><![endif]-->
<!--[if gt IE 8><!--><body><!--<![endif]-->

Tio estas tute lauxnorma XHTML, kiu konsistas el kvin komentoj kun unu(!) sola komencmarko de body-elemento inter la kvara kaj la kvina komentoj. Esence tiu komplika tuto (kies detalojn oni ne nepre bezonas kompreni) egalas – laux la XHTML-normo – al la jeno:

<!--KOMENTOTEKSTO-->
<!--KOMENTOTEKSTO-->
<!--KOMENTOTEKSTO-->
<!--KOMENTOTEKSTO--><body><!--KOMENTOTEKSTO-->

Sed Esplorilo 6 (kaj pli malnovaj versioj de Esplorilo) kontrauxnorme – sed utile – tamen traktas tion kvazaux gxi dirus la jenon:

<body class="ie6">

Kaj Esplorilo 7 traktas tion kvazaux estus la jeno:

<body class="ie7">

Kaj Esplorilo 8 vidas la jenon:

<body class="ie8">

Kaj fine Esplorilo 9 (kaj cxiuj estontaj versioj de Esplorilo kaj ankaux cxiuj aliaj TTT-legiloj) vidas simple la jenon (t.e. la veran lauxnorman XHTML-kodon):

<body>

En la praktiko la body-elemento do ekhavas malsamajn class-atributojn depende de la uzata TTT-legilo. Modernaj legiloj (= Esplorilo 9 kaj cxiuj aliaj TTT-legiloj) ricevas body-elementon sen speciala klaso, dum malnovaj versioj de Esplorilo vidas body-elementon kun diversaj klasoj, kiuj indikas la version. Tio ebligas skribi CSS-kodon, kiu efikas diverse depende de la uzata TTT-legilo. Ekzemple jene:

body.ie6 p { width: 32em }
body.ie7 p { width: 33em }
body.ie8 p { width: 34em }
p          { width: 35em }

Esplorilo 6 uzos la largxon 32em por p-elementoj, Esplorilo 7 uzos la largxon 33em, Esplorilo 8 uzos 34em, dum cxiuj aliaj legiloj uzos la largxon 35em.

Tio estas unu ebla rimedo kontraux la bedauxrinda fakto, ke suficxe multaj homoj ankoraux uzas malnovajn TTT-legilojn, kiuj interpretas stilfoliajn regulojn malgxuste, kaj kiuj tial povas bezoni aliajn stilregulojn ol modernaj lauxnormaj TTT-legiloj.