PMEG 2024
12.2.4. N por tempopunkto
Frazparto kun N-finajxo povas esti komplemento, kiu montras tempopunkton. Tia N-komplemento respondas la demandojn: kiam?, kiudate?, kiutage?, kiujare?, kiufoje? k.s. Ofte oni povas alternative uzi rolvorteton, ekz. en:
Unu tagon estis forta pluvo.FA2.152 = En unu tago ...
Unu vesperon venis Aftanido, gracia kiel kano, forta kaj bruna.FA1.232
De tiu tempo ili vizitadis sxin cxiun nokton.FA1.99
Marta pli atente ol la pasintan tagon ekzamenis per la rigardo la grandanombran anaron de siaj samlaborulinoj kaj samsortulinoj.M.111
Georgo Vasxington estis naskita la dudek duan de Februaro de la jaro mil sepcent tridek dua.FE.12 = En la dudek dua tago de Februaro ...
La tagon de sankta Marteno estis farita pri sxi edzigxanonco.FA3.92
La unuan fojon en sxia vivo en la brusto de Marta levigxis ondo de flamanta indigno.M.140
La sekvantan dimancxon Knut denove iris tien.FA3.61 = En la sekvanta dimancxo ...
Cxe nomoj de semajntagoj, O-formo kun N-finajxo ofte montras precizan konatan tagon: dimancxon = “en certa konata dimancxo”, ecx se oni ne uzas la. En tiaj okazoj la tagonomoj estas uzataj propranomece:
Mi [...] alvenos en Lyon lundon la 30-an de Auxgusto.L2.250 Temas pri unu klare difinita lundo.
Merkredon mi kantos, kaj, se vi havas tempon, mi sendos al vi bileton.FA3.61 = En la sekva merkredo ...
En la komenco de letero oni ofte uzas N-finajxon por montri la daton (kaj iafoje la semajntagon) kvazaux la dato estus tempa komplemento de frazo: (jxauxdon) la 12-an de Majo 1994. Ofte oni tamen mallongigas la skriban formon, ekz. 12. Majo 1994.
Ankaux je povas esti uzata por montri tempopunkton. En hor-esprimoj oni normale ne uzas N-finajxon, sed je, precipe se la vorto horo estas forlasita, por ne konfuzi horon kun dato:
Tio okazis la dekan. = Tio okazis en la deka tago de la monato.
Tio okazis je la deka. = Tio okazis je la deka horo de la tago.
Tempopunkto sen rolmontrilo «
Tempopunkto povas ankaux aperi en frazrolo, kiu ne havu rolmontrilon:
Hodiaux estas sabato, kaj morgaux estos dimancxo.FE.20 Sabato kaj dimancxo rolas kiel subjektoj (aux eble kiel perverbaj priskriboj de nenio).
La sekva tago estis vendredo. La sekva tago estas subjekto. Vendredo estas perverba priskribo de la subjekto.
Tio cxi estis la unua fojo, ke sxi nomis sxin sia filino.FE.17 La unua fojo, ke ... estas perverba priskribo de tio.