IN cxe viraj vortoj «

Plej ofte oni aldonas IN al vorto, kiu havas viran signifon. La vorto tiam ekhavas anstatauxe in-seksan signifon:

• patro → patrino = homino, kiu naskis infanon

• viro → virino = plenkreska homino

• knabo → knabino = juna homino

• onklo → onklino = fratino de patro aux patrino

• avo → avino = patrino de patro aux patrino

• frauxlo → frauxlino = needzinigxinta virino

• regxo → regxino = virino kiu regas same kiel regxo, edzino de regxo

IN cxe sekse neuxtralaj vortoj «

Oni ankaux povas aldoni IN al vorto, kiu estas sekse neuxtrala, sed tio okazas multe malpli ofte. La sekse neuxtrala vorto tiam ekhavas in-seksan signifon:

• homo → homino = ina homo

• auxtoro → auxtorino = ina auxtoro

• agento → agentino = ina agento

• pasagxero → pasagxerino = ina pasagxero

• estro → estrino = ina estro

• besto → bestino = ina besto

• simio → simiino = ina simio

• muso → musino = ina muso

• mortinto → mortintino = mortinta virino

Cxe sekse neuxtrala vorto oni povas montri viran sekson per la radiko VIR uzata prefiksece aux A-vorte.

Inaj radikoj «

Ekzistas kelkaj vortoj, kiuj en si mem estas in-seksaj: damo, femalo, hetajro, putino (nekunmetita!) k.a. Al tia vorto oni ne aldonu IN.

Figura uzo «

Iafoje oni faras figurajn IN-vortojn, kiuj montras aferon, kiun oni prezentas kvazaux inon:

• jambo → jambino = speco de verso, kies ritmon oni tradicie kaj figure nomas ina

• sxrauxbo → sxrauxbino = trueto, en kiun oni metas sxrauxbon (oni teorie devus diri sxrauxbingo, sed tiu vorto havas iom alian signifon)

Ordinara radiko «

• ino = ina besto (aux homo)

• ina = tia kiel ino, rilata al ino k.s.

• ineto = malgranda ina besto (aux homo)

• investajxo = vestajxo por virino, virina vestajxo

• malino = vira besto aux homo (iafoje uzata sxerce anstataux viro, sed ankaux serioze, kiam oni volas inkluzivi virhomojn de cxiuj agxoj)

Sxajnafikso «

Apud heroino = “ina heroo”, kaj urino = “ina uro”, ekzistas la nekunmetitaj vortoj heroino (drogo) kaj urino (likvo), en kiuj “in” estas sxajnsufikso. Ekzistas ankoraux multaj tiaj vortoj kun sxajna IN-sufikso: kombino, margarino, masxino, medicino, origino, parafino, rutino, tamburino, turbino, Berlino, Kalvino k.a. En iuj okazoj oni evitis sxajnan IN-sufikson uzante “en” anstataux “in”: azeno, delfeno, ermeno, frakseno, jasmeno, rosmareno, rubeno, sukceno, tendeno, plateno k.a.

Noto: Apud la Fundamenta vorto plateno, certa metalo, ekzistas dekomence ankaux la formo platinoFK.233 kun la sama signifo. Ambaux estas tute bonaj vortoj. Ekzistas ankaux tute alia platino, speco de tabulo uzata en presado, sed tiu vorto estas evitinda. Oni uzu plateto aux simile pri tiaj aferoj.

Ekzistas ankaux tre multaj vortoj, kiuj havas “in” kiel sxajnprefikson. La historia signifo de tiaj “in” estas ofte en aux MAL: inauxguri, incizi, indukti, infiltri, influi, indiferenta, individuo, inerta, infinito, inklino k.a.