Natura tendenco «

EM-vorto plej ofte montras, ke io pro sia naturo ofte aux dauxre tendencas al la ago:

• mensogi → mensogema = inklina al mensogado, ofte mensoganta

• timi → timema = inklina al timado, ofte timanta

• mangxi → mangxema = inklina al ofta aux multa mangxado

• kompreni → komprenema = tia, ke oni cxiam volas kompreni

• servi → servema = tia, ke oni ofte volas servi al aliaj

• vengxi → vengxema = tia, ke oni volas vengxi, nepardonema

• pura → puri = esti pura → purema = tia, ke oni volas esti pura

• dogmo → dogmi = prezenti siajn opiniojn kiel dogmojn → dogmema = inklina al dogmado

Momenta emo «

Iafoje oni uzas EM por momenta aux okaza deziro, aux por pasanta bezono:

• Sxi sentis fortan mangxemon. (= ... fortan malsaton.)

• Cxu vi estas trinkema? (= ... soifa?)

• Subite li farigxis terure dormema. (= ... terure dorme laca.)

• Ili deziris satigi sian vengxemon. (= Ili volis vengxi iun ofendajxon.)

Oni povas alternative uzi kunmetajxojn kun vola: mangxivola, vengxovola. Sed normale EM suficxas.

Kapablo «

En kelkaj vortoj EM montras kapablon:

• produkti → produktema = tia, ke oni povas multe produkti

• krei → kreema = tia, ke oni povas multe krei

• decidi → decidema = kapabla fari decidojn

• inventi → inventema = kapabla fari inventojn

• eksplodi → eksplodema = kapabla facile eksplodi (ekz. eksplodema hxemiajxo)

• floro → flori → florema = kapabla multe flori

Oni ankaux povas uzi kunmetajxojn kun pova aux kapabla: decidpova, inventokapabla. Vidu ankaux IV. Normale tamen EM estas suficxe klara.

Natura minaco, kontrauxvola risko «

En iuj vortoj EM signifas, ke oni pro sia naturo estas minacata de io, ke oni riskas ion, kion oni ne volas:

• erari → erarema = tia, ke oni ofte aux facile faras erarojn

• rompigxi → rompigxema = tia, ke gxi facile rompigxas

• vomi → vomema = tiel malsana, ke oni eble vomos

• morti → mortema = tia, ke oni povas, ecx devas, morti

Ne-agaj radikoj «

Iafoje oni faras EM-vorton, kiu ne devenas de verbo:

• gasto → gastema = tia, ke oni sxatas gastojn

• muziko → muzikema = tia, ke oni sxatas muzikon

• vero → verema = tia, ke oni sxatas veron

• la sama sekso → samseksema = tia, ke oni preferas la propran sekson

EM-vortoj normale estas faritaj el verboj, kaj gastema tial povas komprenigxi kiel “ema mem gasti”, muzikema kiel “ema mem muziki” k.t.p. Se ne temas pri tia signifo, povas esti preferinde uzi kunmetajxojn kun ama: gastama = “tia, ke oni amas gastojn”, muzikama = “tia, ke oni amas muzikon”, samseksama = “tia, ke oni amas la propran sekson”. Aliflanke, kiam AM sxajnas tro forta aux sence maltrafa, eble tamen EM estas preferinda.

O-finajxo «

EM-vortoj havas plej ofte A-finajxon, sed povas havi cxian ajn finajxon. Cxe O-finajxo oni antauxe kutimis cxiam aldoni la sufikson EC: mangxemeco, timemeco k.s. Sed EC normale ne estas bezonata. Suficxas mangxemo, timemo k.t.p.

Forlaso de EM «

Antaux la sufikso UL oni povas ofte forlasi EM, se la signifo restas klara:

• timemulo → timulo

• drinkemulo → drinkulo

Ordinara radiko «

Kiel ordinara radiko EM normale montras nedauxran, momentan inklinon:

• ema = momente inklina

• emo = momenta inklino

• emi = havi momentan inklinon

• malemo = malinklino momenta

• emigi = krei momentan inklinon cxe iu