Enteniloj «

UJ povas montri specialan entenilon, vazon, skatolon k.t.p., kiu servas por enhavi ion, aux en kiu oni faras ian agon:

• salo → salujo = vazeto, en kiu oni tenas salon por uzo cxe mangxotablo

• teo → teujo = skatolo por tefolioj

• cigaro → cigarujo = skatoleto por cigaroj

• abelo → abelujo = artefarita logxejo por abeloj (natura logxejo de abeloj povas esti abelejo, sed tiu vorto signifas ankaux “loko, kie abelbredisto tenas abelujojn”)

• mono → monujo = saketo (aux alispeca entenileto) por porti monon

• cindro → cindrujo = vazeto por kolekti cindron, precipe tabakan

• knedi → knedujo = vazo, en kiu oni knedas paston

• bani → banujo = kuvo aux simile, en kiu oni banas sin mem aux iun alian

• konservi → konservujo = skatolo, vazo, kesto k.s., en kiu oni konservas ion (ekz. mangxajxon)

• trinki → trinkujo = granda longforma ujo (trogo), el kiu bestoj trinkas

UJ havas tre gxeneralan signifon. Por precizeco oni povas fari kunmetajxojn kun aliaj radikoj, ekz.: teskatolo, tekrucxo, tetaso, cigarskatolo, cigaredpaketo, konservoskatolo.

Rimarku, ke tio, kio staras antaux UJ, cxiam devige montras enhavon, dum tio, kio staras antaux SKATOL, VAZ k.t.p., povas montri jen enhavon, jen materialon, jen ion alian, ekz.: ladskatolo = “skatolo el lado”, lignositelo = “sitelo el ligno”, noktovazo = “vazo uzata dumnokte por urini”, tirkesto = “eltirebla kesto”. Sed ladujo devas esti “ujo por lado”, kaj lignujo estas nepre “ujo por ligno”, dum nek *noktujo* nek *tirujo* havas sencon.

Kreskajxo «

Cxe nomo de frukto, bero aux floro UJ povas montri kreskajxon, normale arbon aux arbuston, kiu donas tian frukton, beron aux floron:

• pomo → pomujo = pomarbo

• banano → bananujo = bananplanto

• vinbero → vinberujo = vin(ber)arbusto

• rozo → rozujo = rozplanto

Pro la risko de konfuzo kun vazo, kiu enhavas tiajn fruktojn, berojn aux florojn, multaj nuntempe preferas vortojn kiel pomarbo, bananplanto, tearbedo k.t.p. Sed la UJ-formoj restas uzeblaj.

Lando «

Cxe nomo de popolano, UJ cxiam signifas “la lando de tiu popolo”:

• francoj → Francujo = la lando de la francoj

• cxinoj → Cxinujo = la lando de la cxinoj

• somaloj° → Somalujo = la lando de la somaloj

Iafoje oni faras landan aux regionan UJ-vorton el alispeca vorto:

• patro → patrujo = patrolando, hejmlando, origina lando

• prefekto → prefektujo = regiono administrata de prefekto

• Esperanto → Esperantujo = Esperantolando, la (imagata) lando de la esperantistoj, la Esperanta mondo (la kongresoj k.t.p.)

En landonomoj oni uzas kiel alternativojn al UJ, ankaux la radikon LAND sufiksece, kaj la neoficialan sufikson I. La plej multaj landoj havas tamen sensufiksan nomon. Legu pli detale pri nomoj de landoj kaj popoloj.

Ordinara radiko «

Kiel ordinara radiko UJ cxiam montras entenilojn, vazojn, skatolojn k.t.p., neniam kreskajxojn aux landojn:

• ujo = ia vazo, skatolo aux alia entenilo